Voor Museum Voorlinden schreef ik een essay over Swimming Pool van Leandro Erlich. Hieronder lees je het voorwoord. Het boekje is verkrijgbaar in de winkel van Museum Voorlinden in Wassenaar.
Inhoud
Vooraf
Hoofdstuk 1. Leandro’s zwembad
Hoofdstuk 2. Vertrouwd en ongewoon
Hoofdstuk 3. Acteurs in een kunstwerk
‘A unique experience’
Vooraf
“Nu besef ik dat je in de meeste gevallen niet aan anderen moet vertellen dat iets in werkelijkheid gebeurd is; je moet die werkelijkheid maken.” (uit: Haruki Murakami, Ramen, uit de bundel: Kangoeroecorrespondentie, 2012, Uitgeverij Atlas Contact, p. 164)
Lees niet verder als je Swimming Pool van de Argentijnse kunstenaar Leandro Erlich nog niet hebt gezien. Net als een film heeft dit kunstwerk een plot die leuker is om zelf te ontdekken. Je bent hierbij dus gewaarschuwd voor spoilers.
Museum Voorlinden is, heel luxueus, voorzien van een zwembad. Het is geen schilderij of foto van een zwembad, zoals je wellicht zou verwachten, maar in één van de zalen aan de westzijde van het museum tref je een echt zwembad aan. Van veraf zie je het metalen trappetje uitsteken, als je goed luistert hoor je water kabbelen. Als je dichterbij komt, valt het bescheiden formaat op: het rechthoekige bassin is 5,9 meter lang en 2,75 meter breed. Veel te klein voor wedstrijden, met één afzet zou je al aan de overkant zijn. Het zwembad roept herinneringen op aan vakanties. Wat zou het fijn zijn om hierin gewoon een beetje rond te dobberen. Kleine golfjes kussen af en toe de wand. Je ziet andere museumbezoekers weerspiegeld in het oppervlak. Het water werpt snippers licht op de muren en het plafond.
Maar er is iets ongewoons aan de hand. De golfjes vertroebelen het zicht een beetje, maar toch is duidelijk te zien dat er zich mensen onder het wateroppervlak bevinden. Alleen… ze zwemmen niet. Ze lopen rond, springen, praten, zitten op de bodem. Ze dragen geen zwemkleding, maar gewone kleren net als jij. Ze zijn niet eens nat!
Je brein vertelt je dat je ogen je misleiden. Er moet een simpele reden zijn waarom deze mensen niet nat worden terwijl ze zich onder water bevinden. Er moet wel een truc achter schuilgaan. Je loopt rondom het bassin op zoek naar een clou. Je oren en ogen bedriegen je niet, het water is echt. En dan ontdek je dat er mensen in- en uitlopen: er zit een opening in de kuip.
Kijk om je heen. Daar, in de wand achter je, is een doorgang met een smalle trap die naar beneden leidt. Je daalt de trap af en komt uit in een smal gangetje. Uit een opening straalt blauw licht je tegemoet. Je bukt en stapt er doorheen, waarna je volledig wordt omgeven door het blauw. Zwembadblauw.
Je staat nu op de bodem van het bassin, die schuin afloopt, en je blijft droog. Je ziet de typische ronde zwembadlampen, en kijk, daar is de ladder. Waar die het wateroppervlak raakt, ontbreken een paar centimeters. Dan snap je dat boven je hoofd een grote, doorzichtige plaat van plexiglas het hele bad afdekt. En dat daarop slechts een klein laagje water ligt. Genoeg om je zicht naar boven te vervormen, vervagen. Wat je ziet zijn schimmen, die ongelovig naar beneden turen. Je doet voor de grap een schoolslag voor ze.
(c) Sophia Zürcher, maart 2016